Nu de rook van de Catalaanse verkiezingsstrijd en de verkiezing van 21 December is opgetrokken, worden een aantal dingen meer duidelijk.
De ultra-rechtse en anti-Catalaanse partij Ciutadans (C’s) kwamen als grootste partij uit de verkiezingen. Het duurde even, maar nu wordt het zelfs voor hen duidelijk dat ze niet kunnen gaan regeren. Het ‘blok 155’, oftewel de unionistische partijen, bestaande uit C’s, PP en PSC, is niet groot genoeg voor een meerderheid die de leidster van C’s, Ines Arimades, tot presidente kan kiezen.
De PP partij van de Spaanse president Rajoy, die de verkiezingen illegaal had uitgeschreven, heeft de verkiezing overtuigend verloren. De PP slonk in het Catalaanse Parlement van elf naar vier zetels. Daarmee heeft deze partij nog slechts 3% steun van de Catalaanse bevoling. De PP is samen met La CUP de kleinste partij en kan geen eigen parlementaire groep vormen.
De onafhankelijkheidspartijen, bestaande uit Junts per Catalunya (JxCat; Samen voor Catalonië, onder leiding van president Carles Puigdemont), Esquerra Republica Catalana (ERC) en La CUP, vormen een meerderheid van 70 van de in totaal 135 zetels. De onafhankelijkheidspartijen kunnen dus wel een regering vormen. Maar hoe kunnen zij dat verwezenlijken? De vicepresident, een minister en de leider van de burgerbeweging ANC die als tweede op de lijst van JxCat staan, zitten in de gevangenis. Daar komt bij dat president Puigdemont en vier van zijn ministers in vrijwillige ballingschap in België zitten. Komt Puigdemont terug om als democratisch gekozen president te worden geïnstalleerd, dan zal hij per direct worden gearresteerd omdat in Spanje nog steeds een arrestatiebevel tegen hem loopt wegens opruiing en oproer. Het internationale opsporings-en arrestatiebevel tegen Puigdemont en zijn vijf ministers is door de rechter van het Hooggerechtshof ingetrokken. Daar er geen enkele juridische grond voor de beschuldiging tegen de president is, kan de spaanse rechter van het Hooggerechtshof met geen mogelijkheid de aanklacht tegenover de Belgische justitie verdedigen. Desondanks is het arrestatiebevel in Spanje nog steeds van kracht en zitten vier politieke gevangenen nog steeds in voorarrest vanwege dezelfde beschuldiging en het gevaar dat zij een uitbarsting van geweld zouden kunnen veroorzaken.
Met de huidige technologie is het natuurlijk eenvoudig om de president via een videoconferentie vanuit Brussel te installeren. Momenteel wordt bekeken of dit juridisch met het huidige Catalaanse Parlementaire reglement mogelijk is. Zoniet, dan moet het reglement worden aangepast. De PP partij van de Spaanse president Rajoy heeft reeds aangekondigd dat zij dit meteen zal voorleggen aan het Constitutioneel Hof als zijnde ongrondwettelijk. Op deze manier kan Puigdemont niet worden geinstalleerd totdat het Hof uitspraak doet. Dit kan 5 maanden duren, een periode waar het Parlement niet op kan wachten: voor die tijd zullen reeds nieuwe verkiezingen moeten worden uitgeschreven, met alle onzekerheden van dien. Indien het Parlement haar wil doorzet en Puigdemont alsnog via een videoconferentie zal installeren, dan beschouwd het Hooggerechtshof dit als wettelijke ongehoorzaamheid, waardoor de presidente en het bestuur van het Parlement, die op borgtocht vrij zijn, direct de gevangenis in gaan. (Dit deed de PP ook met de aanpassing van het reglement om de referendumwet op zes September door het Parlement goedgekeurd te krijgen. Het Constitutioneel Hof stelde het Parlementsbestuur achteraf echter in het gelijk dat de verandering in het reglement grondwettig was.) De PP doet alles om de installatie van de gekozen regering tegen te houden of te vertragen. Gedurende die tijd blijft ‘artikel 155’ (de bezetting van de ministeries door de regering van Rajoy) van kracht. Kortom, ondanks de marginale steun van 3% onder de Catalaanse bevolking, zwaait de PP dus nog steeds de scepter over de Catalaanse administratie en is zij voorlopig niet van plan om de macht aan de democratisch gekozen regering terug te geven. Er is momenteel dus allesbehalve een democratisch bestuur in Catalonië.
De democratische rechtsstaat Spanje, tenminste zoals zijzelf beweert te zijn, verhinderd hiermee een democratisch gekozen presidentskandidaat om te worden geïnstalleerd vanwege zijn politieke ideeën en zijn regeringsplan waar hij voor gekozen is. Het is maar de vraag hoe lang de internationale gemeenschap, en met name de EU, deze situatie zal tolereren. Het Catalaanse probleem is verre van opgelost, zoals Rajoy aan de Europese Raad en haar president Donald Tusk had belooft. Het politieke conflikt in Spanje zal in de toekomst alleen maar erger worden.