Jordi Sà nchez en Jordi Cuixart zitten nu 134 dagen in Spanje gevangen vanwege hun politieke idee over een onafhankelijk Catalonië. Om dezelfde reden worden Oriol Junqueras en Quim Forn sinds vandaag reeds 122 dagen lang van hun vrijheid beroofd. Zij worden vals beschuldigd van oproer en opruiing met geweld.
Afgelopen Vrijdag 23 Februari vond de jaarlijkse bijeenkomst plaats van het college van advocaten in Catalonië. Als hoogste gast was de voorzitter van het Catalaanse Parlement, Roger Torrent, aanwezig. Tijdens de ceremoniële plechtigheid, waarvan het de bedoeling was dat deze ook een feestelijk tintje had moeten hebben, gaf hij een toespraak die nogal wat stof en aanwezigen deed opwaaien. Daarna verlieten zij (de aanwezigen, het stof weet ik niet) de zaal. Tegenover zijn gehoor, bestaande uit advocaten, openbaar aanklagers, rechters en ex-leden van het Constitutioneel Hof, sprak Torrent de volgende woorden:
“Men heeft ernstig fundamentele politieke rechten geschonden. Het is van belang dat dit wordt gezegd. Wanneer de wil van de burgers, zoals deze is uitgedrukt in de verkiezingsresultaten, niet kan worden gerealiseerd omdat de rechtbanken, op aandringen van de uitvoerende macht, dit tegen houden.”
De dekaan van het college van advocaten en voorzitster van de samenkomst, interrumpeerde de spreker en tutoyeerde hem met: “Alstublieft voorzitter. Dit was niet het idee. Je hebt het nu wel heel erg gemaakt”. Sommige aanwezigen begonnen op dat moment zich al wat ongemakkelijk in hun stoel te bewegen.
Torrent ging verder met:
“In deze zin is het nodig om aan te kondigen dat er politieke gevangenen zijn. Zij worden beschuldigd van rebellie en oproer en voor misdaden die niet bestaan. Met betrekking tot dit punt, moet gewezen worden op het manifest van meer dan een honderdtal professoren…”
Hierop werd Torrent onderbroken door het rumoer in de zaal. De voorzitter van het Catalaans Hooggerechtshof, Jesús MarÃa Barrientos, en andere rechters, de openbaar hoofdaanklager en andere leden van het OM, en enkele advocaten stonden op en verlieten geïrriteerd de zaal.
Tot zover de feiten. Dan nu de analyse.
Laten we beginnen met de protocollaire gebruiken. Dit betreft niet zomaar een geval zoals weleens in een theater of concertzaal gebeurd indien de uitvoering niet naar wens is. Roger Torrent is de op twee na hoogste democratisch gekozen autoriteit in Catalonië. Omdat er geen president geïnstalleerd kan worden, precies het punt van zijn kritiek, is Torrent momenteel de hoogst beschikbare autoriteit. Hij vertegenwoordigd daarmee niet zichzelf als persoon, maar alles wat zijn functie met zich meedraagd. Tenminste, zo hoort dat te zijn in een democratisch bestel. Jesús MarÃa Barrientos vertegenwoordigd weliswaar het hoogste ambt van de gerechtelijke macht in Catalonië, maar het is een ambt en hij is en blijft een ambtenaar, een openbaar diender in dienst van de samenleving. Hij is niet democratisch door het volk gekozen en kan en mag daarom ook niet zijn politieke voorkeur in zijn werk tot uitvoer brengen. Wat hij moet doen is het toepassen van de wet. Niet meer, en ook niet minder. Tenminste, nogmaals, in een democratisch bestel. De voorzitter van het Catalaans Hooggerechtshof, en alle andere publieke dienders die vonden dat ze de zaal moesten verlaten, denken daar dus blijkbaar anders over. Zij stellen zich daarmee gelijk aan, of superieur boven, de hoogst democratisch gekozen autoriteit en alles wat hij daarmee vertegenwoordigd. En dat is zeer zorgwekkend.
De inhoud over de toespraak was beslist de moeite van het toehoren waard voor het gehoor. Wat Torrent zei is een ernstige zaak: de scheiding tussen de gerechtelijke en de uitvoerende macht is in Spanje in gevaar. En dat betekent het einde van het democratisch bestel. De toehoorders, in hun functie als bewaarders van dit bestel, hadden er daarom beter aan gedaan om goed te luisteren en de woorden van Torrent ter harte te nemen.
Het feit dat Barrientos en zijn gevolg zich aangesproken voelden en hun politieke voorkeur ten toon spreidden, geeft bovendien weinig vertrouwen in een onafhankelijke rechtspraak. Barrientos moet een gerechtelijk oordeel vellen over leden van het Parlement, zoals de voormalige Parlementsvoorzitster Carme Forcadell. Als gevolg van het organiseren en houden van het referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid op 1 Oktober, worden zij aangeklaagd wegens wettelijke ongehoorzaamheid, misbruik van overheidsgeld, machtsmisbruik en aanzet tot oproer en opruiing. Door de manier zoals de hoogste rechter in Catalonië, en de gerechtelijke macht in het algemeen, zich gedraagt zoals hierboven beschreven, is het vertrouwen in een onafhankelijke rechtspraak minimaal. Dat enkele politici uitgeweken zijn naar het buitenland, zoals Puigdemont en vier van zijn ministers naar België en Anne Gabriel van de La CUP beweging naar Zwitserland, is niet omdat zij justitie, een eerlijke rechtspraak, willen ontlopen. Maar omdat zij denken, en met gegronde reden, dat zij in het koninkrijk Spanje daar geen kans op hebben.
De eerlijkheid gebied me te zeggen dat deze blog werd geïnspireerd door een artikel uit Vilaweb en een editoriaal schrijven.