Jordi Sà nchez en Jordi Cuixart zitten nu 155 dagen in Spanje gevangen vanwege hun politieke idee over een onafhankelijk Catalonië. Om dezelfde reden worden Oriol Junqueras en Quim Forn sinds vandaag reeds 139 dagen lang van hun vrijheid beroofd. Zij worden vals beschuldigd van oproer en opruiing met geweld.
Op 28 Januari diende de Spaanse regering van president Rajoy een aanklacht in bij het Constitutioneel gerechtshof waarin zij vroeg om de presentatie van president Carles Puigdemont, die in België verblijft, als kandidaat voor het presidentschap van de nieuwe regering via een videoconferentie met het Parlement te voorkomen. Het Hof kon twee dingen doen: de aanklacht weigeren of accepteren. Zou zij de aanklacht geweigerd hebben, dan had de presentatie van Puigdemont als president kunnen doorgaan. Had zij de aanklacht wel geaccepteerd, dan zou de presentatie van Puigdemont als president moeten worden opgeschort tot een definitief oordeel of zo’n videoconferentie wel of niet grondwettelijk zou zijn. Het Constitutioneel hof deed echter allebei: zij weigerde voorlopig de aanklacht van de Spaanse regering, maar zei dat ze binnen veertien dagen haar definitieve besluit bekend zou maken. Tegelijkertijd verbood het Hof wel de presentatie van Puigdemont in het Parlement via een videoconferentie. Bovendien eiste zij dat Puigdemont toestemming moest vragen aan het Hooggerechtshof, waar het gerechtelijk onderzoek tegen hem en de andere politici loopt. Het Hof ging haar boekje ver te buiten door de aanklacht te weigeren en tegelijkertijd de presentatie van Puigdemont te verbieden. Zij handelde hiermee zelf tegen de grondwet. Let wel: het allerhoogste gerechtelijk orgaan in Spanje handelt tegen haar eigen regels! De veertien dagen zijn inmiddels allang verstreken, maar het Hof heeft nog steeds geen uitspraak gedaan over de acceptatie van de aanklacht van Rajoy en zijn regering.
Sindsdien is de Catalaanse politiek in een impasse geraakt. Er kan geen regering worden gevormd zonder de toestemming van de rechter. Hoogleraar in het Constitutioneel recht Pérez Royo van de universiteit van Sevilla, dus absoluut vrij van enige sympathie voor de Catalaanse onafhankelijkheid, is hier zeer duidelijk over. De enige persoon in geheel Spanje die gerechtigd is om een presidentskandidaat voor de Catalaanse regering voor te stellen, is de voorzitter van het Catalaanse Parlement, Roger Torrent. Geen enkele andere politicus van buiten het Parlement en geen enkele rechter, mag zich daarmee bemoeien. Nadat bleek dat de aanstelling van Puigdemont als president door de Spaanse justitie onmogelijk wordt gemaakt, deed Puigdemont afstand van zijn kandidatuurschap. De tweede man op de lijst JxCat, Jordi Sanchez, stelde zich toen verkiesbaar. Rechter Llarena van het Hooggerechtshof laat Jordi Sanchez, welke in voorarrest zit, echter niet vrij om als president van de Catalaanse regering te worden ingesteld. Sanchez zit in voorarrest op verdenking van oproer met gewapend geweld. Dat deze aanklacht pure onzin is, blijkt uit het feit dat de rechter geen uitlevering aanvraagt bij de Belgische justitie voor Puigdemont en zijn ministers. Hetzelfde geld ook voor Denemarken, Nederland, Luxemburg, Groot Brittanië, Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland en Finland. Puigdemont of zijn ministers hebben deze landen vrij kunnen bezoeken zonder dat Llarena een uitleveringsbevel durft aan te vragen, omdat hij weet dat zijn aanvraag niet zal worden gehonoreerd. Volgens Pérez Royo zou over de beschuldiging van oproer echter nog gedebatteerd kunnen worden. Maar wat wel duidelijk is, is dat rechter Llarena de politieke rechten van Sanchez als volksafgevaardigde schendt. Sanchez is niet veroordeeld en kon zich zonder enig probleem kandidaat stellen met de verkiezingen van 21 December. Hij heeft daarom het volste recht om president te kunnen worden, indien in het Parlement daar een meerderheid voor is. Er bestaat zelfs jurisprudentie waar een ETA lid wél vanuit de gevangenis politiek actief kon zijn. Dit is een schoolvoorbeeld volgens het boekje waarin een rechter de hoogste misdaad begaat die hij kan doen, namelijk die van samenzwering (in dit geval met de Spaanse regering), aldus Pérez Royo. Het Hooggerechtshof benadeeld niet alleen Sanchez zelf als persoon, maar een ieder die op 21 December heeft gestemd voor het Catalaanse Parlement. Iedere stemgerechtigde kan daarom een aanklacht tegen rechter Llarena bij het Constitutioneel Hof indienen. Momenteel zijn er verschillende advocaten druk bezig om een dergelijke aanklacht te schrijven. Veel Catalanen staan te popelen om de aanklacht mede te ondertekenen.
Het politieke leven gaat ondertussen ook door. Jordi Sanchez heeft te kennen gegeven afstand te willen doen als parlementariër om uit de gevangenis te kunnen komen. Rechter Llarena zegt dat hij niet kan worden vrijgelaten omdat hij terug zou vallen in zijn misdaad indien hij politiek actief blijft. Hoogst waarschijnlijk wordt nu de derde man op de lijst van JxCat, Jordi Turull, de volgende presidentskandidaat. Hij heeft reeds een aanklacht tegen zich lopen en werd na zijn eerste verhoor op borgtocht vrijgelaten. Twee weken geleden meldde Llarena dat hij een nog jaar nodig zal hebben om deze ‘ingewikkelde rechtszaak’ te onderzoeken. Tot ieders verbazing roept hij nu Turull , en vijf andere parlementariërs die aangeklaagd zijn, op voor komende Vrijdag om, ter afsluiting van zijn onderzoek (!), nogmaals verhoord te worden. Er bestaat een reële kans dat zij na dit verhoor in voorlopige hechtenis worden genomen. De verdenking is sterk dat de rechter de politici wil horen omdat hij ten koste van alles wil voorkomen dat het Parlement een president zal kiezen die voor de Catalaanse onafhankelijkheid is. De angst voor voorlopige hechtenis en een mogelijke veroordeling van 30 jaar gevangenisstraf hangt als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de democratisch gekozen politici.
Nawoord
Vanavond heeft de voorzitter van het Catalaanse Parlement, Roger Torrent, aangekondigd dat hij morgen, 22 Maart, een plenaire vergadering zal houden waarin Jordi Turull zich als kandidaat voor het presidentschap zal presenteren. De Catalaanse partijen dwarsbomen hiermee het plan van het Hooggerechtshof om iedere presidentskandidaat uit te schakelen die voor de Republiek is. Een nieuwe confrontatie met de Spaanse staat wordt een feit. De definitieve? Misschien nog niet, maar dat het een belangrijke stap is, staat wel vast. Spanje kan het zich niet permitteren om een president gevangen te zetten, en zeker niet in voorarrest voor een misdaad die in de rest van Europa niet bestaat.