(921 woorden)
Aan het begin van de week vragen veel mensen zich af wat hen de komende dagen weer te wachten staat. Natuurlijk, veel taken en gebeurtenissen zijn al vastgesteld en staan op de agenda. Andere gebeurtenissen overkomen je zomaar, zonder dat je het hebt zien aankomen of geplande activiteiten pakken geheel anders uit dan je verwacht had.
Zeker in Catalonië, dat een politiek conflict met Spanje heeft, zijn de verwachtingen aan het begin van iedere week meer gespannen dan normaal.
Maandag was het 1 Oktober, een jaar geleden dat het referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid werd gehouden. In het weekeind daarvoor is hier overal in het land en in de media uitgebreid aandacht aan besteed. Ons dorp herinnerde dit gebeuren met de onthulling van een metalen plaat aan de muur van het stemlokaal, het Polivalent genaamd. Met de onthulling van de plaat werd het pleintje voor het gebouw gedoopt met de naam ‘Plaça u d’Octubre’, oftewel ‘Één Oktober plein’. Foto’s van de gebeurtenissen vorig jaar in en om het gebouw en in de omgeving van de stad waren opgehangen aan de glazen puien van het Polivalent of konden op een TV scherm worden bekeken. Er werden enkele toespraken gehouden en ‘s-avonds was er een muziekconcert voor de jongeren.
Op de dag van één Oktober zelf hadden studenten van verschillende universiteiten aangekondigd te gaan staken. Het comité ‘ter verdediging van de Republiek’ (CDR, voorheen ‘ter verdediging van het Referendum’ genoemd), had prikacties in het gehele land aangekondigd. De prikacties bleken tijdelijke bezettingen van verschillende stations van de hogesnelheidslijn en blokkades van wegen te zijn. Het Assemblea Nacional Catalana (de Catalaanse burgerbeweging voor onafhankelijkheid) kondigde voor ‘s-avonds een manifestatie aan in Barcelona. Men zou een tocht maken vanaf Plaça Catalunya naar het Catalaanse Parlement in het park Ciutadella. De manifestatie was een herinnering aan en een protest tegen het politiegeweld een jaar geleden. Bovendien wilde men druk op de Catalaanse regering uitoefenen om de Republiek in werking te stellen. De Catalanen stemden met een meerderheid hiervoor met de verkiezingen van 21 December 2017. Hoewel de politieke onafhankelijkheidspartijen het eens zijn over hun doel, rollen ze over elkaar heen met eindeloze discussies hoe men dit zou moeten bereiken. Een belangrijke factor is de angst om niet ongehoorzaam te zijn tegen de Spaanse rechters. Veel politici willen meer rechtsvervolgingen, en daarmee persoonlijk leed, voorkomen. Aan de manifestatie deden uiteindelijk 180.000 mensen aan mee. Let wel, dit was op Maandagavond, een gewone doordeweekse werkdag. Helaas liep de protestmars na het einde uit op kleine rellen voor de deuren van het Parlement en voor het politiebureau van de Policia Nacional, één van de politiecorpsen die de kiezers een jaar geleden mishandelden, aan de Via Leiatana. De rellen kregen helaas meer aandacht van de pers en de politici dan de vreedzame manifestatie van de 180.000 deelnemers.
De protestmars bleek echter wel enige invloed te hebben op de Catalaanse politiek. Op twee en drie Oktober vond het algemeen Parlementair debat plaats. President Quim Torra stelde daarin een ultimatum aan de Spaanse president Pedro Sanchèz om nog voor November met een voorstel te komen voor het houden van een referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid. Zoniet, dan kan hij niet meer rekenen op de steun van de Catalaanse partijen JxCAT en ERC in het Spaanse Congres. ‘Eindelijk’, dachten veel Catalanen, ‘neemt onze regering weer het initiatief richting het verwezenlijken van de Republiek’. Dezelfde dag liet de regeringwoordvoerster van Sanchèz weten dat er geen sprake kan zijn van een referendum over zelfbeschikking van de Catalanen. Bovendien zei ze dat ‘veel beelden’ van het politiegeweld een jaar geleden vals zijn. Precies hetzelfde wat ook de PP regering van Rajoy beweerde en overtuigend werd weerlegd door de BBC. Maar ze zei wel dat de Spaanse regering ‘open blijft voor dialoog met de Catalaanse regering, maar altijd en alleen binnen de wet en over meer autonomie voor de Autonome Regio’. Deze reactie was te verwachten. De Catalanen hebben het idee van een verbetering voor hun autonomie al acht jaar geleden achter zich gelaten nadat het nieuwe Statuut, nata bene door dezelfde PSOE partij, een totale mislukking bleek te zijn: dit Statuut was een stap achteruit in de autonomie en gedane afspraken werden structureel niet nagekomen.
Maar men had niet de trieste reactie verwacht van de Catalaanse politieke partijen die deel uitmaken van de regering van Torra. Deze stemden na het debat in het Catalaanse Parlement tegen het stellen van een ultimatum aan Sanchèz. We waren weer terug bij af en veel Catalanen voelden zich, voor de zoveelste keer, door hun politieke vertegenwoordigers in de steek gelaten of zelfs bedrogen. Quim Torra dreigde dat indien hij inziet dat hij niet kan doen waar hij voor is aangesteld, hij nieuwe verkiezingen zal uitschrijven.
‘Op een gegeven moment is het geduld van de Catalanen op’, zei ex-president Carles Puigdemont deze dagen vanuit Nederland. Hij bracht daar een bezoek voor enkele dagen. Puigdemont gaf een toespraak en een interview in het gemeentelijk theater van Amsterdam. Daarnaast hield hij een colloquium op de universiteit van Amsterdam en een meeting in Eindhoven. Eindelijk kan men in Nederland direct uit de mond van de Catalaanse president horen over het politieke conflict.
De week is amper voorbij, maar ik waag me er aan dat naar alle waarschijnlijkheid het grootste nieuws reeds halverwege verscheen. Woensdag publiceerde het Amerikaanse blad Time Magazine de genomineerden voor de Nobelprijs voor de Vrede. Dit is een selectie van kandidaten die aan verscheidene kwalificaties moeten voldoen, waaronder de meest voor de handliggende: het bevorderen van de vrede. Onder de kandidaten verscheen de naam van, let wel, de Catalaanse president Carles Puigdemont! Alleen het noemen van Puigdemont als kandidaat voor de Nobelprijs voor Vrede is reeds een ontzaggelijk grote deuk in het imago van Spanje, die hem vervolgt voor rebellie met gewapend geweld en waarvoor hij 30 jaar gevangenisstraf kan krijgen. *
* De eerlijkheid gebied me te zeggen dat dit idee afkomt van Ben Emmerson, advokaat voor de mensenrechten bij de VN.