Wachtrijen op vliegveld Barcelona

Nu de zomervakanties aangebroken zijn, is er (weer) sprake van chaotische situaties op het vliegveld van Barcelona ‘El Prat’: lange wachtrijen van meer dan twee uur en een bomvolle terminal. Hierdoor hebben deze zomer in totaal al zo’n 10.000 passagiers hun vlucht gemist. De vliegbedrijven vergoeden de gemiste vluchten niet, daar de wachtrijen buiten hun verantwoordelijkheid om plaats vinden. Zij raden aan gemiste vluchten te claimen bij de toezichthouder van de Spaanse vliegvelden, AENA.

Eind April waren er reeds problemen. Toen waren er lange wachtrijen bij de paspoortcontroles. Dit was een gevolg van de nieuwe EU regels voor een aanpassing van het Schengen verdrag voor de bestrijding van terrorisme, waaronder strengere paspoortcontroles op de Europese vliegvelden. De nieuwe regeling was in Maart afgesproken en was dus reeds lang tevoren bekend. De Spaanse overheid had bovendien een marge van 6 maanden om de nieuwe regels toe te passen. Indien nodig, had Spanje uitstel van 18 maanden bij de EU kunnen aanvragen voor het toepassen van de nieuwe regels op paspoortcontroles. Dit heeft zij niet gedaan. Zij heeft de nieuwe regeling met directe ingang van 7 april laten ingaan. De vluchten die worden uitgevoerd zijn altijd twee dagen van tevoren bekend. De Spaanse overheid was dus reeds lang tevoren op de hoogte van de komende drukte met de paasvakantie, 1 Mei viering, de Formule 1 en de feestdag op 23 Juni. Op het moment dat deze wachtrijen op het vliegveld plaatsvonden, was er echter nog geen enkele maatregel genomen door de Spaanse overheid om meer politie eenheden in te zetten bij de controles. Er werd vermeld dat op een gegeven moment van de topdrukte slechts één van de drie loketten van de politie open was. De Spaanse overheid, middels haar vertegenwoordiger in Catalonië, Enric Millo, klaagde dat het moeilijk is om politiemensen uit andere delen van Spanje naar Barcelona te doen komen. Volgens de woordvoerder van de vakbond van de nationale politie is het onaantrekkelijk voor de Spaans nationale politie om in Catalonië te komen werken, daar het leven er veel duurder is dan in de rest van Spanje. De Spaanse overheid is echter voor een groot deel zelf verantwoordelijk voor de hogere levenskosten in Catalonië, zoals de tolwegen die voornamelijk in Catalonië liggen. Daar komt bij dat de extra vergoedingen voor het politie personeel per autonoom gebied verschillend zijn: voor Baskenland is dit EU 648, Madrid EU 180 en voor Catalonië is deze vergoeding slechts EU 54. Met de 1 Mei viering waren de problemen nog steeds niet opgelost omdat Millo vond dat het niet zijn taak was om een oplossing aan te dragen en dus de vergaderingen met de Catalaanse regering bij te wonen. Uiteindelijk zijn er toen elektronische scanners op het vliegveld neergezet en heeft Millo politie van andere politiebureaus uit Catalonië weggehaald. Met als gevolg dat nu daar de wachtrijen voor paspoortaanvragen en identiteitsbewijzen ongewenst lang werden: in Mei konden pas afspraken bij de nationale politie worden gemaakt voor in Oktober. Zonder afspraak moest op goed geluk worden gerekend of men geholpen kan worden. In Barcelona melden de eersten zich om 2:00 uur ‘s-ochtends in de wachtrij, maar konden soms niet worden geholpen.

De chaos op het vliegveld in Augustus heeft echter een andere oorzaak. Nu zijn het de medewerkers van de veiligheidcontroles die reeds meer dan twee weken stiptheidsacties houden en een staking vanaf 14 Augustus hebben aangekondigd. De toezichthouder van het vliegveld, AENA, had tot voor kort niets aan de chaos gedaan en is nu pas begonnen met onderhandelingen met de vakbonden. De Spaanse minister van industrie en haar regeringsvertegenwoordiger in Catalonië, Millo, (deze zijn primair verantwoordelijk voor de veiligheid op het vliegveld) glanzen door afwezigheid. De redenen voor de acties bij de werknemers zijn de lange werktijden zonder pauzes wegens personeelstekorten en de lage lonen voor het gespecialiseerde personeel. Deze medewerkers werken bij het particuliere bedrijf Eulen dat een contract heeft voor 18 vliegvelden in geheel Spanje, met als opdrachtgever de nationale beheerder van alle vliegvelden in Spanje, AENA. Gemelde problemen doen zich echter alleen in Barcelona voor.

De oorzaak van de problematiek is typisch een voorbeeld hoe het Spaans politiek-economisch systeem functioneert. De centralistische overheid wil de overheidstaak van het beheer van het vliegveld niet uit handen geven, zoals de Catalaanse regering reeds zo vaak heeft gevraagd. Dit leidt er toe dat AENA concurrerende vliegvelden beheerd, zoals Barcelona versus Madrid en dat het beleid er op gericht is om het ene vliegveld voorkeur te geven boven de andere. Met Madrid als thuishaven voor het semi-Spaanse overheidsbedrijf Iberia, die tot nu toe het monopolie in Spanje had voor intercontinentale vluchten, laat het zich raden waar AENA de voorkeur aan geeft. Een andere oorzaak zijn de economische structuren in Spanje. Bedrijven, met (ex-)politici, familie of vrienden van politici als bedrijfseigenaar of in de bestuurscommissies, zijn duidelijk in het voordeel voor het verkrijgen van openbare opdrachten bij de Spaanse overheid. Om te beginnen met AENA, met als directeur de almachtige en allesbezittende Florentino Pérez. Leider van diverse mega bedrijven met betrekking tot, onder andere, energie, bouw en vervoer. Daarnaast, of misschien beter gezegd: dit is een gevolg van het feit dat, hij onbetwist president is van de Spaans nationale trots Real Madrid, waar hij vrij toegang heeft tot de VIP loge van de club. Dit is de plek bij uitstek waar al sinds het Franco tijdperk dé deals worden gesloten. Eulen is een bedrijf dat gespecialiseerd is in alles: schoonmaak, bejaardenzorg, beveiliging, kinderopvang. Opgericht door David Álvarez en na zijn dood in bezit van zijn familie die hiernaast ook de wijnkelder Vega Sicilia bezit. Het bedrijf Eulen staat bekend om haar controversiële arbeidscontracten en, zoals te verwachten is, om haar goede contacten met de politiek. Eén van haar belangrijkste directeuren is Micaela Núñez Feijóo, zus van de huidige PP president van het autonome gebied Galicië. Momenteel loopt een onderzoek tegen haar wegens een corruptie schandaal van 2,3 miljoen Euro’s voor het verkrijgen van een opdracht in 2011 van de PP burgemeester van Corunya. Wanneer politieke partijbelangen voorop worden gesteld, en niet het algemeen belang van de burgers, is het niet vreemd dat dit leidt tot een dergelijk ongelooflijk onkundige bedrijfsvoering.

De chaos van de lange wachtrijen geeft niet bepaald een goed imago aan het vliegveld El Prat en aan Barcelona in het algemeen. Het stoot vliegbedrijven, zakenreizigers en touristen af als blijkt dat het vliegveld niet naar behoren functioneert en kan daardoor een nekslag geven aan de Catalaanse economie. De afwezigheid van de Spaanse overheid en de laksheid van de toezichthouder AENA voor het aandragen van oplossingen en verbeteringen geven de Catalaanse burger voor de zoveelste keer het gevoel dat zij door haar centralistische overheid in de steek wordt gelaten, of zelfs wordt geboycot, in plaats dat deze overheid de interesses van haar burgers verdedigd. Of er politieke motieven achter deze chaos zitten, kan niet worden aangetoond. Maar, gezien (het nalaten van) de handelingen gedurende de afgelopen maanden door de Spaanse regering, is de verdenking groot. Bovendien speelt zij met vuur door zulke grote wachtrijen toe te staan op één van de drukste vliegvelden in Europa en met een alarmniveau voor terrorisme van 4 op een schaal van 1 tot 5. Het moedwillig blootstellen van burgers aan zulk een gevaar door een overheid, of zelfs maar de verdenking daarvan, is onacceptabel. De recent Spaanse geschiedenis kennende, zijn dergelijke praktijken van de Spaanse regering, met name de PP, echter niet geheel vreemd.

Nawoord.

De burgerorganizatie Assemblea Nacional Catalana, de motor achter de onafhankelijkheidsbeweging, deelt op het moment van dit schrijven pamfletten uit aan de reizgers in de wachtrijen. Hierin wordt uitgelegd waarom Catalonië onafhankelijk wil worden. Duidelijker kan het niet: de wachtrijen zelf zijn een goed voorbeeld, eentje uit een heel lange lijst, van de oorzaak om een onafhankelijke staat te willen hebben.