(570 woorden)
Op 9 November 2014, vier jaar en vier dagen geleden, organiseerde de toentertijd Catalaanse president Artur Mas een populaire volksraadpleging. Het betrof toen geen referendum met bindende consequenties, zoals het referendum van 1 Oktober 2017, maar gewoon een peiling om te weten hoe de Catalaanse bevolking dacht over een onafhankelijk Catalonië. De vraag was verdeeld in twee fasen: ‘Wilt u dat Catalonië een staat wordt? Zo ja, wil u dat deze staat onafhankelijk zal zijn? Het Grondwettelijke Hof verbood Mas om het consult te houden. Zelfs het houden van een opiniepeiling is blijkbaar een ware bedreiging voor de Spaanse democratie. Om niet ongehoorzaam te zijn tegen de wet en de rechtbank, liet Mas het consult op het laatste moment door de bevolking zelf uitvoeren. Wel stelde de minister van onderwijs de scholen ter beschikking als stemlokalen (het consult werd op Zondag gehouden) en nieuwe Personal Computers voor het controleren van de identiteit en het registreren van de stemmers. Deze PC’s werden daarna gebruikt door de leerlingen van het vervolgonderwijs. Alles was keurig gedocumenteerd aan de hand van facturen dat er na het verbod door het Constitutioneel Hof geen enkele aankoop of contract meer gesloten was en dat de PC’s daadwerkelijk voor het onderwijs waren aangekocht en daarvoor werden gebruikt. Mas en zijn regering bleven gehoorzaam aan de Spaanse wetgeving, precies zoals dat in de wet staat en aan de hand van de juridische precedenten kan worden afgeleid.
Desalniettemin werden Artur Mas en vier van zijn ministers indertijd door het Catalaanse Hof veroordeeld wegens wettelijke ongehoorzaamheid. Maar zij werden vrijgesproken voor verduistering en verkwisting van overheidsgeld. Dit vonnis werd later bekrachtigd door het Spaanse Hooggerechtshof: Mas en zijn ministers hadden geen publiek geld verkwist.
De ultranationale Spaanse burgerorganisatie Societat Civil (Geciviliseerde samenleving, haar naam onwaardig) en de fascistische politieke partij VOX klaagden Mas en zijn ministers na hun proces aan bij een andere rechtbank, het Tribunal de Comtes (De rekeningenrechtbank). Deze politieke groeperingen zochten geen rechtvaardigheid, maar wraak omdat zij de uitspraak van de Catalaanse rechtbank en het Hooggerechtshof te zachtaardig vonden. De rekeningenrechtbank accepteerde de aanklacht geheel tegen de wet en juridische procedures in, daar de Catalaanse politici waren vrijgesproken voor dit delict. Gisteren oordeelde deze rechtbank, met als rechter ex-minister van de PP president Aznar (zijn broer schijnt er trouwes ook te werken), dat Mas, zijn ministers en vijf andere politici 4,9 miljoen Euro’s hebben misbruikt voor de volksraadpleging. Dit bedrag kan tot 5,2 miljoen Euro’s oplopen indien rekening wordt gehouden met de verloren rente.
De advocaat oordeelt dat deze uitspraak buitenproportioneel is. Ondanks dat uit de documenten blijkt dat de PC’s (de grootste kostenpost) voor het onderwijs zijn gebruikt en ondanks dat er geen enkel contract voor websites of propagandamateriaal na het verbod meer werd afgesloten, accepteert de rechter deze bewijzen niet. Mas en zijn ministers kunnen in beroep gaan bij dezelfde rechtbank en vervolgens bij het Hooggerechtshof waar zij al eerder voor dit delict werden vrijgesproken. Ondertussen moeten ze wel eerst dit bedrag neerleggen. Hun bezittingen zoals huizen en bankrekeningen, zijn in beslag genomen. De burgerbeweging ANC doet (voor de zoveelste maal) een oproep aan de Catalaanse samenleving voor hun solidariteit. Het is voor het eerst sinds het bestaan van het Tribunal de Comptes, dat reeds vele corrupte politieke partijen en organisaties heeft veroordeeld (zoals de megacorruptie zaak Gürtel waarin de PP is betrokken), dat de veroordeelden de schade moeten vergoeden. De hele zaak stinkt naar ongerechtigheid en revanche. In eenzelfde jurisdictie, eenzelfde rechtssysteem, wordt iemand óf veroordeeld, óf vrijgesproken. Je bent schuldig aan het misbruiken van vijf miljoen Euro’s, of je bent onschuldig. Allebei tegelijk is onmogelijk. Het heeft er daarom alle schijn van dat dit Tribunaal als doel heeft om een waarschuwing naar de huidige Catalaanse politieke leiders uit te stralen. Om angst en verdeeldheid te zaaien dat ze het niet opnieuw in hun hoofd halen om ook maar iets te ondernemen, al is het legaal, wat Spanje niet zint.