(915 woorden)
Toen een aantal weken geleden de Catalaanse president Puigdemont aankondigde dat hij zich kandidaat stelde voor de Europese verkiezingen, zei men in Spanje dat hij nooit Europarlementariër kan worden. Hij moet daarvoor namelijk zijn geloofsbrief in Madrid ophalen en zou daarbij direct gearresteerd worden. De discussie spitste zich toe wanneer hij parlementaire onschendbaarheid zou genieten: bij het bekendmaken van het kiesresultaat of na het ophalen van zijn geloofspapieren in Madrid. Voor de advocaten van Puigdemont is het duidelijk dat hij al onschendbaar zal zijn wanneer de kiesresultaten bekend gemaakt worden. Onlangs verscheen er een niet-ondertekend juridisch rapport van het EU parlement dat hij pas juridisch onschendbaar zou zijn na het verkrijgen van zijn papieren in Madrid. Het rapport geeft de Spaanse regeringspartij en andere partijen tegen de afscheiding van Catalonië dus gelijk. Maar de bewering bleek juridisch onhoudbaar, zoals de advocaten van Puigdemont aantoonden. Blijkbaar zat de president van het EU parlement, Antonio Tajani, achter dit rapport om Puigdemont dwingen afstand te doen van zijn kandidaatschap. Tajani misbruikte de openbare EU instituten dus voor zijn eigen, en die van de Spaanse overheid, politieke belang. Maar Puigdemont liet zich niet afhouden van zijn kandidaatschap.
Vanmiddag, een dag na de Spaans nationale verkiezingen en enkele uren voor het sluiten van de kandidaatslijsten voor de EU verkiezingen, maakte de Spaanse Centrale Kiescommissie (Junta Electoral Central of JEC) bekend dat zij de aanklacht van de Partido Popular en van Ciutadans heeft geaccepteerd om Puigdemont en twee van zijn minister uit te sluiten van het kandidaatschap voor de Europese verkiezingen. Later in de middag zou zij haar beslissing verduidelijken met het publiceren van de uitspraak, zo zei zij. Daar men de argumenten van het besluit niet kende, was het voor die tijd ook niet mogelijk om tegen het besluit in beroep te gaan. De partij van Puigdemont, JxCat, had echter tot zes uur ‘s-avonds de tijd om een lijst van nieuwe kandidaten in te dienen. De JEC maakte pas om 18:40 haar vonnis bekend en JxCat kreeg tot 20:00 uur de gelegenheid om in beroep te gaan. Slechts anderhalf uur de tijd voor het aantekenen van beroep, iets wat dagen werk kost, en na het verlopen van de termijn voor het indienen van de namenlijst van kandidaten: dit zijn eerder de praktijken van een bananenrepubliek dan die van een westerse democratie.
Het argument van de JEC is dat Puigdemont en zijn twee ministers in ballingschap duurzaam in het buitenland verblijven en hun verblijfplaats niet officieel hebben doorgegeven. Zij hebben daarom geen stemrecht en kunnen zich dus ook niet kandidaat stellen. Om zich in te schrijven voor de plaats waar zij in ballingschap verkeren, moeten zij naar een ambassade gaan en zouden dan direct gearresteerd worden. Hoewel Puigdemont door de Duitse justitie is vrijgesproken van het plegen van militair geweld (wat nodig is voor de aanklacht van rebellie of oproer), loopt in Spanje nog steeds deze aanklacht tegen hem. Dit is sowieso al een anomalie binnen de Europese Unie en is in feiten de oorzaak van deze problematiek.
Dat de uitsluiting door de JEC arbitrair is blijkt uit de volgende gebeurtenissen. Toen Puigdemont eind Oktober 2017 naar België uitweek en Catalonië haar autonomie werd ontnomen, werd hij door de PP regering van Rajoy uitgenodigd om met de opgelegde verkiezingen van 21 December 2017 mee te doen. Rajoy c.s. waren er van overtuigd dat hij de verkiezingen zou verliezen. Dat bleek echter niet het geval. Hij werd echter niet als president van Catalonië geïnstalleerd omdat onderzoeksrechter Llarena zijn betoog in het Catalaanse Parlement en zijn installatie als president door middel van een videoconferentie verbood. Er bestond toendertijd echter geen enkel bezwaar van de JEC om Puigdemont als kandidaat met de verkiezingen mee te laten doen.
Gister vonden de Spaans nationale verkiezingen plaats. De Catalaanse onafhankelijkheidspartij ERC maakte grote winst en JxCat verloor slechts, geheel boven verwachting, een enkele zetel. Puigdemont kon gewoon (per post) meedoen met stemmen. Één van de ministers van Puigdemont in ballingschap was zelfs kandidaat voor JxCat en werd verkozen als Congreslid. Ook daar had de JEC geen enkel bezwaar tegen.
De JEC heeft haar partijdigheid gedurende de laatste verkiezingscampagne duidelijk aangetoond door het opleggen van censuur. Alles wat leek op een gele strik, of een ander protest tegen de gevangen Catalaanse leiders, op of aan een overheidsgebouw moest worden verwijderd. De politie bezocht zelfs de scholen om kindertekeningen te verwijderen. De zendtijd van het verslag van de Catalaanse TV van een protestdemonstratie van de onafhankelijkheidsbeweging moest worden gecompenseerd door zendtijd voor de PP en Ciutadans partijen. Maar de gratis zendtijd die de ultra rechtse partij Vox in het gerechtelijk proces als volksaanklager krijgt, is geen enkel bezwaar voor de JEC. Ook verbood zij de Catalaanse TV de termen ‘Politieke gevangenen’ en ‘Ballingen’ in haar nieuwsberichten te gebruiken omdat dit de ‘neutraliteit van de berichtgeving’ zou aantasten.
Deze Kiescommissie heeft, geheel tegen de internationale verdragen, het nationaal en internationaal recht en de jurisprudentie in, verboden dat de Catalaanse president Puigdemont mee mag doen met de Europese verkiezingen. Hiermee worden niet alleen zijn burgerrechten geschonden, maar ook die van de kiezers. De advocaten zullen binnen Spanje, maar ook internationaal zoals bij het Europese Hof in Luxemburg en het Europese Hof voor de Mensenrechten, een aanklacht indienen. Er bestaat grote kans dat Puigdemont in het gelijk zal worden gesteld en dat als gevolg daarvan de Europese verkiezingen van 26 Mei aanstaande ongeldig zullen worden verklaard. Het ‘interne Spaanse conflict’, zoals de EU Commissie van Juncker c.s. bij hoog en laag blijft volhouden, is een heus Europees probleem geworden.