De meest beschamende dag van het gerechtelijk proces

De grote misstap van Marchena

44ste hoorzitting

door Josep Casulleras Nualart

(1770 woorden)

Op januari 2010 zat Arnalo Otegi (Baskische politicus) in de beklaagdenbank omdat hij aan een eerbetoon van de ETA had meegedaan. Rechter Ángela Murillo vroeg hem:

– Veroordeeld u met klem het geweld van ETA?
– Ik wil daarop niet antwoorden
– U wilt niet antwoorden, he?
– Nee
– Prima, net zoals ik al gedacht had. U kunt vertrekken.

Otegi werd voor twee jaar gevangenis veroordeeld. Toen hij in beroep tegen de uitspraak ging bij de Audiencia Suprem, werd de uitspraak tenniet gedaan vanwege de uitspraak ‘net zoals ik al gedacht had’. Door de uitspraak had Murillo aangetoond dat zij partijdig was. Desalniettemin werd Otegi in de zaak Bateragune door precies dezelfde rechter voor zes en een half jaar gevangenisstraf veroordeeld. Na lange tijd, toen hij zijn straf had uitgezeten, kreeg Otega gelijk van het Europese Hof voor de Mensenrechten dat hij geen eerlijk proces had gekregen. Dit Hof oordeelde dat aangetoond was dat de rechter partijdig was vanwege haar uitspraak ‘net zoals ik al gedacht had’.

Vanochtend ondervroeg advocaat Benet Salellas de filosofe Marina Garcés als getuige voor de verdediging van Jordi Cuixart. Salellas wilde haar vragen wat voor boodschap zij wilde overbrengen op de persconferentie van de organisatie ‘En Peu en Pau’ (‘Op Vreedzame Voet’). Het betreft een persconferentie die de openbaar aanklager in zijn aanklacht noemt, maar rechter Manuel Marchena verhinderd hem dit.

– Nee meneer Salelles. De boodschap die de getuige op een persconferentie wilde brengen interesseert de rechtbank niet
– De conferentie wordt in het schrijven van de aanklacht genoemd
– Nee, nee, nee, het interesseert niet, meneer Salelles. Als u een andere vraag heeft, formuleert u die. En als u het er niet mee eens bent, tekent u protest aan.
– Ik teken protest aan wegens de indruk van onverdedigbaarheid en de continue schendingen van fundamentele rechten.
– Cooooorrecte…
РMevrouw Garc̩s, u spreekt over angst. In welke zin praat u over angst?
– Nee meneer Salelles. U heeft niet begrepen dat percepties die de getuige heeft over wat ze voelde of welke ze niet meer voelde juridisch niet relevant is. Als u een andere vraag hebt, stelt u hem. Als zij op hetzelfde betrekking hebben, haar gevoelens, over angst of geen angst, et cetera, kan deze niet gesteld worden. Heeft u nog een andere vraag?
– Als de rechtbank me geen vraag laat stellen, dan stel ik geen vraag meer.
– Correct, veel beter

Het ‘net zoals ik al gedacht had’ van Angela Murillo naar ‘veel beter’ van Manuel Marchena. Zou een zo overduidelijk partijdige houding van een rechter de reden kunnen zijn dat de rechtszaak nietig wordt verklaard? En het betreft niet alleen dit geval: gedurende dagen, weken, zien we in toenemende mate een prikkelbaar gedrag van Marchena. Dit bereikte zijn hoogtepunt toen hij tegen advocaat Marina Roig zei: ‘U vergist zich in de strategie van de verdediging’. De advocaten waren met stomheid geslagen door het commentaar van de rechter. In de rechtszaal zeiden ze niets daarover, afgezien van de verbaasde blikken. Maar in de wandelgangen toonden ze zich diep beledigd. Een onpartijdige rechter is één van de dingen die het Hof in Straatsburg onderzoekt wanneer de zaak daar terecht komt. En een detail kan van fundamentele aard zijn, zoals we gezien hebben in de zaak van Otegi.

Garcés trok een gezicht van verbazing en keek naar achteren. Ze begreep niet wat er gebeurde. Want dit was het einde van haar getuigenis, waar Marchena zich brutaal en het meest cynisch dan ooit tegen haar had gedragen. Tot en met haar belachelijk maken over de antwoorden die Salelles haar onttrok. Deze liet haar verklaren, bijvoorbeeld, dat zij enkele Decima graden koorts had op de ochtend van 1 Oktober. Waarop Marchena haar toewierp dat haar Decima niemand interesseerde, ook al was dit de reden dat zij daarom niet naar een stemlokaal van het referendum kon gaan.

En de angst. Het tribunaal maakt het niet uit of Marina Garcés angst voelde. Maar Montserrat del Toro, de justitiële secretaris die de huiszoeking verrichtte op 20 September bij het ministerie van EZ, kon vrijblijvend en tot in detail uitleggen over de angsten die ze had beleefd als gevolg van de roepende en zingende mensenmenigte beneden op straat. De behandeling die de getuigen krijgen is bevooroordeeld, afhankelijk of deze worden voorgedragen door de aanklager of de verdediging. Deze is agressief, on-overwogen en soms beledigend wanneer de getuige details verteld die Marchena en de rechtbank niet interesseren en vervolgens beschouwen als irrelevant. Ondanks dat zij dit wel zijn en zelfs door de aanklager in zijn aanklacht worden beschreven. De reacties van Marchena tonen in eerste instantie duidelijk welke kant van de realiteit hij wil zien.

Dit hebben we gezien aan de behandeling die de advocaat uit Manresa, Lluís Matamala, krijgt. Hij had van tevoren schriftelijk gevraagd om in het Catalaans verklaren. Het antwoord van de magistraat destilleerde grote minachting voor Matalamala en het Catalaans.

– Mag ik u een vraag stellen, edelachtbare?
– Nee, u bent hier om te..
– Ik heb een schriftelijke aanvraag ingediend..
– Ja..?
– om in het Catalaans te kunnen antwoorden.
– U bent jurist, niet?
– Ik ben advocaat
– Ik neem aan dat u artikel 231 van de organieke wet van de juridische macht kent. Ik wijs u daar op. U kunt geen andere interpretatie aan dit artikel verlenen zoals u doet in uw schrijven. U bent een derde partij. De enigen die dat kunnen doen zijn de beschuldigden en de verdediging. U zult in het Spaans antwoorden. Als u niet in het Spaans antwoorden wilt, dan is dit erg gemakkelijk: u staat op, neemt de juridische gevolgen van uw weigering om te verklaren en we zijn klaar.

Matamala probeert zijn instelling te verduidelijken dat hij de vragen wel wil beantwoorden. Marchena sluit zijn microfoon af. Rechter Martínez Arrieta, rechts van Marchena, altijd al zo gevoelig, maakt nerveuze bewegingen. Er is een heer in de zaal die dingen wil vertellen die we niet willen horen. Juan Ramon Berdugo, heleaal rechts, kan ook niet meer met deze getuige en zit te draaien op zijn stoel. Marchena dreig Matamala met disciplinaire maatregelen en straffen. De rechter is zo furieus dat hij de getuige verplicht om zijn aantekeningen van tafel weg te halen, net zoals hij gedaan heeft bij Marina Garcés. Ook wat dit betreft verschil in behandeling: zij kunnen geen gebruik maken van hun aantekeningen, de anderen wel. Opnieuw partijdigheid.

Ondanks alles wat er is gebeurd, ondanks de houding van Marchena die het recht van de advocaten van Cuixart beperkt, maakte het tribunaal ‘s-middags enkele overwegingen bekend tegenover de journalisten die het proces van het Hooggerechtshof volgen. Het bericht dat door de persdienst van het Hooggerechtshof werd verstuurd, verbaasde iedereen, journalisten en advocaten. Het Hof vermeld haar ‘diepe ergenis over de strategie van de verdediging deze ochtend en het gedrag van de getuigen en de advocaten.’ Bovendien beschouwt het Hof dit ‘als onacceptabel en een provocatie tegen het tribunaal. Het gedrag grenst aan de limiet van de gedragscode van advocaten.’ Zie hier de realiteit: de rechtbank heeft de verdediging van de politieke gevangenen in een kooi gevangen. Er is geen enkele marge. De rechter stelt zelfs de strategie van de advocaten ter discussie.

Wanneer de zaak uit de hand loopt
We hebben gesproken over de irritaties van Marchena van de afgelopen weken. Hier heeft zeker de situatie van de politieke gevangenen die op 28 April werden gekozen voor de Senaat en het Congres aan bijgedragen. Het Hooggerechtshof heeft een delicate zaak. Want het betreft de fundamentele rechten van Junqueras, Sànchez, Rull en Turull als volksvertegenwoordigers in het Congres en Romeva als gekozen senator. Hij heeft dit opgelost zoals was te voorzien: door de aanvraag voor hun onmiddellijke vrijlating te weigeren waardoor zij volledig hun rechten als afgevaardigden, als juridisch on-schendbaren, kunnen uitvoeren. Hij heeft de aanvraag geweigerd waarin het Congres moet beslissen of de berechting van alle vijf afgevaardigden kan door blijven gaan en dat de rechtszaak moet worden opgeschort totdat dit is opgelost, zoals de juridische strafwet voorschrijft. Niets van dit alles: het antwoord was te voorzien. Maar zij heeft bijgedragen aan de irritatie van Marchena die weliswaar verhindert dat enkele advocaten een strategie ontwikkelen zoals deze dat wilden, maar tegelijkertijd ziet hij ook dat de controle hem ontslipt.

Want hij heeft een bijzondere rechtszaak die nooit tot hier had mogen komen. Na zoveel vormfouten bij het gerechtelijk vooronderzoek en zoveel schendingen van fundamentele rechten. Een rechtszaak waarin bijna tweehonderd Spaanse politie en Guardia Civil ongelofelijke dingen hebben verteld, in letterlijke zin; dingen die men niet geloven kan. Zij toonden een kneuzing aan een vinger als een ernstige verwonding en een bloedstollende toewijding tegen een rebellerende menigte vol van haat. Ze gingen zo ver dat het gooien van yoghurt en het werpen van blikken van haat beschreven als ware het beschuldigende en strafbare feiten. En dit alles met de koelbloedigheid van Marchena en de andere leden van het tribunaal die van alles aantekeningen maakten.

Nu zijn de getuigen van de verdediging aan de beurt. Alles is verdacht als onbelangrijk. Nu, precies op het moment dat er mensen komen die de gehele politieke, persoonlijke en emotionele complexiteit tonen van de gebeurde feiten in de herfst van 2017, is een groot gedeelte van hun getuigenissen ‘niet interessant voor het tribunaal’. Nu er getuigen verklaren die, eerst vooraf gepland, en vervolgens ongeremd geweld hebben moeten doorstaan, toont de rechter een totaal gebrek aan gevoel voor menselijkheid en hoe hoorzittingen van een rechtszaak moeten worden gevoerd. Vandaag verklaarden getuigen die de tientallen getuigenissen van de politie van de afgelopen weken tot een schande maken. Mensen zoals Jordi Pesarrodona uit Sant Joan de Vilatorrada, op gruwelijke manier mishandeld op 1 Oktober met stokslagen op de testikels, als duidelijke wraak omdat hij op 20 September met zijn clownsneus op naast een Guardia Civil ging staan. Zoals Joan Badia, burgermeester van Callús, tegen de grond gegooid door een ME-er toen hij met hem wilde praten. Magdalena Clarena, bij wie de Guardia Civil haar pols brak in Fonollosa. Of zoals Jordi Meca, in de maag geschopt met de punt van een laars bij de school Escola Mediterrània door enkele ME-ers van de nationale politie. En Santiago Guerra bij wie enkele ribben werden gebroken door een schop bij de school Escoles Pies in Barcelona… En speciaal de jonge vrouw Esther Raya, die met een breekbare stem verteld en met nog een blik van de schrik in de ogen, zich tot in detail de politie herinnert ‘die kwamen om pijn te doen’ op de trappen van de school Pau Claris in Barcelona. Er waren geen video ‘s nodig want al deze getuigen beelden de meest schaamteloze gebeurtenissen met hun woorden opnieuw uit, op de meest schaamteloze dag van deze rechtszaak die reeds sinds Februari loopt.