gepubliceerd op 6 Mei 2024
(900 woorden)
Aankondiging verkiezingen
Nagenoeg voor iedereen onverwacht kondigde de Catalaanse president Pere Aragonés afgelopen 13 Maart vervroegde verkiezingen aan voor op de wettelijk kortst mogelijke termijn, aanstaande 12 Mei. De directe aanleiding waren de mislukte onderhandelingen over de jaarbegroting met de socialistische PSC partij onder leiding van oppositieleider Salvador Illa. Nadat Aragonés en zijn ERC partij de regeringscoalitie met de andere Catalaanse onafhankelijkheidspartijen (Junts en CUP) had gebroken, wilden deze van geen onderhandelen meer weten. Sinds de breuk met Junts en CUP afgelopen najaar vormde Aragonés een minderheidsregering met de steun van zijn 33 partijgenoten van de 135 volksafgevaardigden die het Catalaanse Parlement rijk is. Uiteindelijk brak deze minderheid hem op en kon hij niet meer regeren.
Sánchez en het politieke reilen in Catalonië
Diezelfde dag nog besloot de Spaanse minister president Pedro Sánchez om de onderhandelingen met de Catalaanse politieke partijen in het Congres van Afgevaardigden, ERC en Junts, over de jaarbegroting op te schorten en verlengde de begroting van het afgelopen jaar. Deze verkiezingen vindt hij te belangrijk om te laten doorkruisen met de onderhandelingen over de begroting, zo zei hij. Dat was trouwens niet het geval toen er onlangs verkiezingen in Euskadi (Baskenland) en Galicië werden gehouden. Het Catalaanse politieke conflict zit Madrid blijkbaar niet erg lekker. Gezien de snelheid van de reactie van Sánchez, is het duidelijk dat hij tevoren door Aragonés op de hoogte was gesteld over de vervroegde verkiezingen.
Twee weken voor de verkiezingen, op de eerste dag van de verkiezingscampagne, schort Sánchez zijn regeringsambt voor 5 dagen lang op om te na te denken of hij als minister president zal opstappen. Als reden voert hij aan dat zijn vrouw wegens belangenverstrengeling en fraude wordt aangeklaagd. De aanklacht van de ultra rechtse beweging Manos Limpias is echter berust op valse informatie uit een krant. Sánchez beschuldigt de Spaanse media, zijn politieke tegenstanders en de rechterijke macht van samenzwering tegen hem. Zijn bijzonder ongewone besluit haalt de internationale pers. Nadat hij Spanje vijf dagen in het ongewisse houdt, laat Sánchez weten dat hij zal aan blijven en gaat door met regeren alsof er niets is gebeurd. Hij neemt geen enkele maatregel, zelfs geen aanklacht tegen de lawfare en de valse beschuldigingen waar hij zegt het slachtoffer van te zijn. Met zijn klacht over lawfare tegen hem en zijn vrouw bevestigt de Spaanse president wat de Catalanen al lange tijd ervaren, namelijk dat de rechtelijke macht zich inmengt met de politiek en Spanje daarom geen volwaardige democratie is. Dezelfde avond laat hij zich door de publieke RTVE interviewen over zijn beslissing. Door zijn actie heeft hij de steun voor hem en zijn PSOE partij in Spanje, inclusief de PSC tak in Catalonië, vergroot. Het lijkt er sterk op dat het hem precies daarom te doen was. Het ligt voor de hand dat Sánchez zijn ambt als minister president en de publieke middelen misbruikt om de verkiezingen in Catalonië in het voordeel van de PSC partij en diens leider Illa te beïnvloeden. De Kiescommissie, daarover later meer, grijpt niet in nadat ERC een klacht had ingediend.
Steun vakbonden
Op de verkiezingsbijeenkomst krijgen de socialisten de steun van de vakbonden UGT en CCOO. Een ongewoon fenomeen in de westerse democratieën. Doorgaans laten vakbonden zich niet in met partijpolitiek. De vakbonden in Spanje worden regulier door de centrale overheid gesubsidieerd.
De vakbondsleider bij de Seat fabriek in Barcelona en tevens lid van de wereldwijde Raad van de Volkswagen Audi Groep, staat als erekandidaat op de lijst van socialistische partij PSC. Hij houdt een toespraak voor een volle zaal waarin hij Puigdemont beledigt met: ‘Huilend vertrok hij in de kofferbak, en ik weet niet of hij gepoept of gepist heeft, maar hij vluchtte naar Brussel’, refererend naar zijn ballingschap als gevolg van de politieke vervolgingen. De zaal klapt en presidentskandidaat Illa drukt hem hartelijk de hand.
Historisch gezien hebben vakbonden wereldwijd altijd te lijden gehad van gewetensvervolgingen. Het is daarom bijzonder vreemd dat een vakbondsleider tegen een politieke dissident als Puigdemont ageert. Later zegt de woordvoerster van de campagne “Indien iemand zich beledigd voelt, dan bieden we daarvoor onze excuses aan.” Het excuus komt niet erg overtuigend over.
Kiescommissie
De Kiescommissie censureert, opnieuw, de Catalaanse publieke omroep door het gebruik van termen als ‘ballingen’ en ‘politieke vervolgingen’ te verbieden op straffe van een boete. Nadat Puigdemont en andere politici in Oktober 2017 naar het buitenland waren uitgeweken, censureerde de Kiescommissie ook de omroepen in de aanloop naar de door Spaanse president Rajoy opgelegde verkiezingen van 21 December 2017.
Daarnaast verbiedt zij tijdens de verkiezingscampagne de protestdemonstratie in Barcelona tegen de aanwezigheid van het hoofdbureau van de Policia Nacional aan de Via Laietana. Sinds het Franco regiem en tot op de dag van vandaag is dit politiebureau een centrum van martelpraktijken. De protestdemonstratie, welke weekelijks door het ANC wordt gehouden, heeft niets van doen met politieke partijbelangen, en dus met verkiezingen. Het hoofdbureau van de politie wordt door de Catalanen als symbool beschouwd van de Spaanse bezetting en onderdrukking in Catalonië. Blijkbaar zitten bepaalde politieke opinies de Kiescommissie dwars.
Campagne vanuit Frankrijk
Ondanks dat Duitsland, België en Italië Puigdemont niet aan Spanje hebben willen uitleveren en hij als Europarlementariër juridische immuniteit geniet, loopt in Spanje een arrestatiebevel tegen hem. Degenen die Puigdemont willen horen moeten daarom naar Argelers, Frankrijk, reizen om een verkiezingsbijeenkomst van hem en zijn partij Junts+ bij te kunnen wonen. Het contrast met de steun van president Sánchez op de verkiezingsbijeenkomsten van de PSC, welke in alle hoeken van Catalonië plaatsvinden, is schrijnend.