1. De feiten
De verkiezingscampagne voor het referendum is nu 5 dagen gaande. We wisten dat het een bijzondere, intensieve campagne zou worden daar Spanje het referendum verbied. De toenemende druk van de afgelopen dagen door de huiszoekingen in drukkerijen en postbedrijven op zoek naar pamfletten, stembriefjes en brieven van de Generalitat naar stemgerechtigden, hielpen niet om de bevolking en de Catalaanse overheid van het referendum af te schrikken. Gisteren voerden zij daarom hun grote plan uit. Gezien de grote schaal van acties heeft dit plan weken, zoniet maanden van voorbereiding in beslag genomen. Als allerlaatste maatregel heeft de Spaanse regering, onder leiderschap van president Rajoy dit plan in wanhoop ten uitvoer gebracht. Daarmee heeft zij haar geloofwaardigheid in Catalonië nu totaal verloren, voorzover deze er nog was. Sterker zelfs, de relatie tussen Catalonië en Spanje is nu definitief verknoeid na de bruuske, gewelddadige en onrechtmatige invallen in de ministeries van de Catalaanse overheid, de privé kantoren van de ministers, de arrestaties van politici en hoge beambten, de huiszoekingen bij hun thuis en de inbeslagname van hun mobiele telefoons (en zelfs die van hun echtgenoten) en de arrestaties van werknemers en eigenaren van privé bedrijven (zoals drukkerijen). De invallen en arrestaties zijn zelfs binnen de Spaanse wetgeving ongereguleerd on onwettig. De Guardia Civil heeft niets te zoeken in de Catalaanse overheidsinstellingen. Alleen de Catalaanse politie, de Mossos d’Esquadra, zijn gerechtigd dit te doen. Hiermee is de soevereiniteit van Catalonië, zoals vastgelegd in haar Statuut, geschonden. De rechter die haar toestemming moet geven om bepaalde mensen die juridisch onaantastbaar zijn, te kunnen arresteren, was op vakantie. Dezelfde rechter die opdracht gaf voor de huiszoekingen heeft dit ‘probleem’ daarom zelf ‘opgelost’. Het lijkt er op dat de eigen wetten en regels niet meer gelden als het gaat om de redding van de Spaanse ‘democratische rechtsstaat’. De Spaanse minister van financien, Montoro, heeft bovendien alle rekeningen van de Generalitatat geblokkeerd, terwijl er een rechtszaak door de Catalaanse regering is ingediend bij het Hooggerechtshof waardoor de maatregel is opgeschort en dus niet kan worden uitgevoerd. Al met al betreft het een juridische en financiële staatsgreep, verkeerd Catalonië sindsdien in een verkapte staat van beleg en is de Catalaanse Autonomie opgeheven, buiten de benodigde procedures zoals beschreven in grondwetsartikel 155 om.
Vijf van de twaalf gearresteerden zijn vandaag door de Guardia Civiel vrijgelaten. Familieleden van andere gearresteerden klagen dat ze geen enkel contact krijgen met hun gearresteerde familielid. Alsof het om terroristen gaat.
De regering van het koninkrijk Spanje heeft drie cruise schepen naar de havens van Barcelona en Tarragona laten komen en zullen daar tot minstens 3 Oktober blijven liggen. In totaal is er plaats voor zo’n 3000 passagiers. Of deze schepen gebruikt gaan worden als tijdelijke verblijfplaats voor politieeenheden uit andere delen van Spanje of dat ze gebruikt gaan worden als gevangenis, is nog onduidelijk. Als protest heeft het havenpersoneel kenbaar gemaakt dat zij de staatsschepen niet zullen bevoorraden.
2. De reactie van de Spaanse regering
Laten we beginnen met de reactie van Enric Millo, de delegatie van de Spaanse regering in Catalonië. Niet dat hij veel nieuws vertelde, maar gezien de context is het misschien toch interessant. In het interview in het programma ‘Els Matins’ van de Catalaanse TV3 zij hij dat de regering van president Puigdemont door haar onverantwoordelijk gedrag de reactie van de Spaanse regering heeft uitgelokt. Hij noemt Puigdemont een bedrieger die veel Catalanen heeft misleid en een leugenaar die de waarheid verdraaid. De Spaanse actie was bedoeld om de Spaanse democratische rechtsstaat te redden, want de overgrote meerderheid van de Spanjaarden in Catalonië willen geen referendum. Hoe groot deze ‘overgrote meerderheid’ is, weten we niet, want we mogen dit niet meten. Dat is juist waar het conflict om gaat.
3. De reacties in Catalonië
In de plenaire vergadering van het Spaanse congres zei de woordvoerder van de Catalaanse partij (deel van JxSi) op rustige toon maar met ferme woorden: “Rajoy, ik eis van u dat u uw vuile handen van onze Catalaanse overheidsinstellingen terugtrekt”. Daarna verliet de gehele fractie de vergaderzaal van het Congres. Later verliet ook de partner van ERC in Catalonië, PDeCat, de zaal.
De Catalaanse president Puigdemont heeft laten weten dat er gewoon zal worden gestemd op 1 Oktober, ondanks de problemen die de Spaanse staat opwerpt.
Er onstonden gister spontaan protestmanifestaties op belangrijke verkeersaders in Barcelona, zoals de Diagonaal, Via Laietana en La Gran Via de les Corts Catalana, voor het stadhuis en voor de gebouwen die door de Guardia Civil werden doorzocht. De manifestaties concentreerden zich later voornamelijk voor het gebouw van EZ, op de kruising tussen Gran Via en La Rambla. De gemeentepolitie schatte het aantal deelnemers op 40.000. De Guardia Civil kon pas onder begeleiding van de Mossos d’Esquadra het gebouw van EZ vanochtend om 3 uur verlaten. Lopend, dat wel. Want hun auto’s waren besmeurd en de banden waren lek en moesten daarom worden weggesleept. Dit is dus het plaatje dat laat zien wie hier de scepter zwaaid: de Catalaanse politie begeleidt de Guardia Civil hun weg naar buiten.
Andere steden in Catalonië, zoals Girona, Tarragona, Vic, Manresa, Figueres uitten gisteravond ook massaal hun ongenoegen. Nooit hebben zulke massaal grote protestmanifestaties plaats gevonden in deze steden. Vandaag gaan in vele steden de manifestaties door. Op alle universiteiten worden veel colleges onderbroken om de straat op te gaan. Ik kan met een gerust hart zeggen dat Rajoy en zijn regering een authentieke fabriek is van voorstanders voor de onafhankelijkheid van Catalonië. Ware het niet dat het referendum nu niet alleen meer over de onafhankelijkheid van Catalonië gaat, maar om de keuze van een democratie of die van een dictatuur. Dat is voor velen hier nu wel duidelijk.
Ook buiten Catalonië vonden gisteren spontaan protestmanifestaties plaats: in Valencia, Palma, Castello, Alacant, Andorra, Perpignan en in Madrid toonden de mensen hun diepe onvrede tegen de ondemocratische acties van Rajoy en voor het zelfbeschikkingsrecht van de Catalanen.
Zie ook de Engelstalige artikelen: redactioneel van Vicent Partal en de kronieken door Pere Cardús, beide van de Internetkrant Vilaweb.