In zijn toespraak tot het Catalaans Parlement op 10 Oktober, gaf president Carles Puigdemont een korte uiteenzetting waarom de Catalanen onafhankelijk willen worden. Hier is de vertaling van dit gedeelte van zijn toespraak.
Vanaf de dood van Franco heeft Catalonië meer dan bijgedragen om een democratische orde in spanje te vestigen. Catalonië is niet alleen de economische motor van spanje geweest, maar ook een factor in de modernisering en stabiliteit. Catalonië geloofde dat de spaanse grondwet van 1978 een goed begin had kunnen zijn om haar zelfbestuur en materiële voorspoed te garanderen. Catalonië heeft intens haar best gedaan dat de spaanse staat in de Europese instellingen zou worden geïntegreerd na veertig jaar van isolatie.
Maar gedurende de jaren hebben we ontdekt dat de nieuwe stuctuur van de de democratische overgang, welke Catalonië zag als een beginpunt die zouden moet evolutioneren naar meer democratie en zelfbestuur, de eliten van de staat dit zagen als een eindpunt. In de loop der jaren groeide het systeem niet in de richting zoals Catalonië had gewild, maar juist in omgekeerde richting.
Naar aanleiding van deze vaststelling was een grote meerderheid in 2005, 88% van dit Parlement, ik herhaal: 88% van dit Parlement, volgens de procedures zoals die zijn vastgelegd in de grondwet, ik herhaal: volgens de procedures zoals die zijn vastgelegd in de grondwet, keurde een voorstel goed van een nieuw Autonoom Statuut en legde dit voor aan het Congres van Afgevaardigden (in Madrid, vert.). Het Catalaanse voorstel provoceerde een authentieke campagne van haat en afgunst tegen Catalonië, op een onverantwoordelijke manier door degenen die voor welke prijs dan ook in spanje wilden regeren.
De uiteindelijke tekst die in 2006 in een referendum werd voorgelegd was totaal verschillend van de originele tekst die het Parlement aan het Congres had gestuurd. Maar ondanks dat werd het door de burgers die er over stemden goedgekeurd. De deelname daarvan was 47% van alle kiesgerechtigden. Het aantal dat voor het Statuut stemde waren 1.899.897 stemmen. Ik wil opmerken dat dit 145.000 stemmen minder zijn dan die voor onafhankelijkheid hebben gestemd op 1 Oktober.
De staat had echter niet genoeg met de eerste bekorting op het Statuut. In 2010, vier jaren later, nadat het Statuut wettelijk in werking was getreden, een grondwettelijk Hooggerechtshof (Tribunal Constitutional of TC) dat gevormd was uit rechters direct gekozen door de twee grote partijen in spanje, PSOE en PP, kwam met een recordhoudend onfortuinlijke veroordeling die het Statuut voor de tweede keer bekortte en veranderde de inhoud die was goedgekeurd door het volk in een referendum.
Het is goed om dit te herinneren en te onderstrepen. Ondanks dat alle procedures zoals in de grondwet zijn voorgeschreven, werden gevolgd, ondanks dat 88% van het Parlement hier achter stond en ondanks dat het volk in een referendum, die legaal was en in overleg werd gehouden, werd het voorstel van het Statuut door de gecombineerde actie van het Congres van Afgevaardigden en het TC in een onherkenbare tekst veranderd. Ik wil er aan herinneren, en bovendien onderstrepen, deze onherkenbare tekst, tweemaal gekort en niet goedgekeurd in een referendum door de burgers, is vandaag de dag de actueel geldige wet. Dit is de laatste poging van Catalonië geweest om haar juridisch-politieke status te veranderen volgens de grondwettelijke regels. Met andere woorden, een vernedering.
Maar dit is nog niet alles. Na de uitspraak van het TC tegen het Statuut dat gestemd was door het volk, heeft het spaanse politieke systeem niet alleen geen enkele poging gedaan om een stap terug te zetten om de breuk te repareren, maar ze heeft een programma van agressiviteit geactiveerd en van systematische recentralisatie. Gezien vanuit de regering van Catalonië zijn de laatste zeven jaren de slechtste geweest van de veertig jaren die achter ons liggen. Een continue beperking van overheidstaken door middel van decreten, wetten en uitspraken, het geen aandacht schenken en het nalaten van investeringen in de fundamentele infrastructuren van Catalonië, welke een sleutel is voor economische groei van het land, en een totale minachting met betrekking tot de taal, de cultuur en de manier van zijn en leven in ons land.
Dit alles wat ik in enkele korte zinnen uitleg, heeft een dramatische impact gehad op de Catalaanse samenleving. Tot op het punt dat veel Catalanen, miljoenen Catalanen, tot de rationele conclusie zijn gekomen dat de enige manier om overleving te garanderen, niet alleen het zelfbestuur, maar ook de andere waarden van de samenleving, is dat Catalonië een eigen staat moet oprichten. De laatste Parlementsverkiezingen zijn daar getuigen van.
Bovendien is er iets gebeurd dat veel belangrijker is: dat is dat parallel aan de vorming van een absolute meerderheid voor onafhankelijkheid in het Parlement, werd een wijdverbreide en transversale overeenstemming gevormd dat de toekomst van Catalonië, op welke manier dan ook, moest worden besloten op een vreedzame en democratische manier in een referendum. In een enquête, in feite de meest recente enquête van een belangrijke krant in Madrid, niet van hier, maar van Madrid, wees uit dat 82% van de Catalanen zich via een referendum willen uitdrukken.
Met het doel om een referendum mogelijk te maken hebben de overheden en de burgerlijke samenleving onnoemelijk veel initiatieven genomen tegenover de spaanse regering en overheden. Dit is allemaal duidelijk gedocumenteerd: achttien maal en op alle verschillende manieren heeft men geprobeerd een dialoog op gang te brengen om tot een overeenkomst voor een referendum te komen, zoals Schotland kon houden op 18 September 2014. Een referendum waarin de een datum en de vraag tussen beide partijen overeengekomen kon worden, waarin beide partijen hun argumenten in een campagne konden uitleggen en waarin beide partijen zich zouden verplichten om het resultaat te accepteren en te realiseren door middel van onderhandelingen die de belangen van beide partijen zou beschermen. Indien men dit heeft kunnen doen in een van de oudste, gevestigde en voorbeeldigste democratieën, zoals Groot Brittanie, waarom zou men dat niet in spanje kunnen doen?
Het antwoord op alle initiatieven was radicaal negatief en absoluut, gecombineerd met politie en juridische vervolgingen van de Catalaanse autoriteiten. Ex-president Artur Mas en de ex-ministers Joana Ortega en Irene Rigau, zoals ook presidentieel ex-adviseur Francesc Homs, zijn uit hun functie gezet omdat zij een niet-bindend consult zonder juridische gevolgen hadden georganiseerd op 9 November 2014. En niet alleen ontheven uit hun functies, maar ook beboet op een willekeurig en misbruikte manier: indien zij niet meer dan 5 miljoen Euro’s zouden deponeren aan het spaans Tribunaal de Comtes, dan zullen al hun eigendommen in beslag worden genomen zodat zij en hun families daardoor zouden worden benadeeld.
Naast hen, ook het Parlementsbestuur en tientallen gekozen leden van gemeenten zijn aangeklaagd omdat zij hun steun hebben betuigd aan het zelfbeschikkingsrecht en debatten hebben toegestaan over het referendum. Er zijn aanklachten ingediend tegen de presidente van het Parlement en het Parlementsbestuur omdat zij het debat in het Parlement niet hebben tegengehouden. De laatste golf van vervolging tegen de Catalaanse overheden hield de arrestatie en verplaatsing naar politiegevangenissen in van zestien ambtenaren en politici van de Catalaanse regering. Zij moesten geboeid een verklaring afleggen zonder dat zij werden geïnformeerd waarvoor ze werden aangeklaagd. De wereld moet ook weten dat de leiders van de organisaties die de allergrootste en tegelijkertijd vreedzame manifestaties in de geschiedenis van Europa hebben georganiseerd, zijn aangeklaagd wegens het misdrijf voor oproer, welke tot vijftien jaar gevangenisstraf kan leiden. (Zij verblijven inmiddels om preventieve redenen in de gevangenis. Dit zou 4 jaar kunnen duren.) De verantwoordelijken voor de manifestaties die de wereld hebben verbaasd voor hun civisme en zonder incidenten.
Dat is wat het antwoord is geweest van de spaanse staat op de vraag van de Catalanen, die zich altijd vreedzaam hebben geuit en door middel van meerderheden van de stembus. Het Catalaanse volk vraagt al jaren om voor zichzelf te kunnen beslissen. Het is erg eenvoudig. Desalniettemin hebben we in het verleden nooit een gesprekspartner gevonden en ook nu niet. Er is geen enkel overheidsinstituut die zich openstelt om te praten over de vraag van de meerderheid van dit Parlement en van de Catalaanse samenleving. De enige hoop die overbleef was dat het koningshuis een bemiddelende rol zou spelen, zoals het haar behoord. Maar de toespraak van vorige week overtrof de ergste verwachtingen.