(1150 woorden)
De getuigenverklaringen in de rechtszaak tegen de Catalaanse politici en burgerleiders zijn afgelopen. In totaal waren er meer dan 400 getuigen gedurende de 45 zittingen in de afgelopen drie maanden. Onder de getuigen waren 200 van de Policia Nacional en Guardia Civil. Bij hun ondervraging door de advocaten van de verdediging verbood rechter Marchena om de video’s te tonen zodat de beweringen van de politieagenten over ‘blikken vol van haat’, ‘een muur van een gewelddadige mensenmenigte’ niet konden worden weerlegt. De laatste dagen van het gerechtelijk proces worden de video’s na elkaar getoond. Marchena gebood dat er geen enkel commentaar op de video’s mocht worden gemaakt in de rechtszaal. Hij snoert de verdediging daarmee opnieuw de mond om de politie getuigenissen te kunnen weerleggen.
Eerst was het de beurt van de aanklagers om hun video’s te tonen. In iedere rechtszaak heeft het beeldmateriaal dat door de aanklager wordt voorgedragen een grote impact waar de beschuldigde het ergste voor vreest. In dit geval toonde het OM echter video’s die net zo goed door de verdediging zelf hadden kunnen worden getoond. Men zag het publiek voor de stemlokalen staan, rustig en met de handen boven hun hoofden, totdat politie agenten met hun gummiknuppels op de mensen sloegen, bloedende hoofden en gescheurde T-shirts te zien zijn en de mensen schreeuwen uit verontwaardiging, boosheid en angst. Dat was het zogenaamde proportioneel gewelddadig optreden van de Spaanse politie en de Guardia Civil. Vaak klopten de data en de locaties van de video ‘s niet die de aanklager noemde voordat zij werden getoond of wist hij deze zelfs niet eens. Advocaat Salelles moest de rechtbank er tot drie keer toe op attenderen dat de video elders of op een andere dag was gemaakt. Ook waren er grote tijdsprongen naar voren en naar achteren in de volgorde van de getoonde video’s. De aanklager toonde zelfs een video die op 3 Oktober zou zijn gemaakt, waarop de mensen roepen: ‘Vrijheid voor de politieke gevangenen’, terwijl er op die datum nog geen enkele politieke gevangene te bespeuren viel. In werkelijkheid was de video gemaakt op 8 November bij een protest tegen de opschorting van de Catalaanse autonomie en de gevangenneming van de burgerleiders en politici. Video’s van de protestdemonstratie op 20 September voor het ministerie van EZ, waar de burgerleiders Cuixart en Sanchez voor worden aangeklaagd wegens rebellie, zijn sterk ingekort zodat deze uit hun verband worden gehaald of zijn zelfs gemanipuleerd. Zo is er een video te zien die volgens het Openbaar Ministerie voor het gebouw van EZ op 20 September 2017 is gemaakt. Voor een gedeelte daar van klopt dat. Maar dezelfde video laat ook een joelende mensenmenigte zien tegen de Policia Nacional met een colonne busjes die zich terugtrekken, terwijl er geen Policia Nacional met busjes aanwezig zijn geweest bij het protest voor EZ. Het betreft de gebeurtenissen bij het hoofdkantoor van de politieke groepering La CUP. De Policia Nacional probeerde daar op eigen houtje, zonder huiszoekingsbevel van de rechter, binnen te komen. Leden van de partij en sympathisanten blokkeerden hen de toegang. Na een beleg dat ruim tien uur duurde en het huiszoekingsbevel uitbleef, droop de Spaanse politie af onder luid gejuich van het publiek. Openbaar aanklager Jaime Moreno laat weten dat de data en de locaties niet relevant zijn, daar hij alleen de ‘gewelddadige sfeer van het Catalaanse publiek die bij alle stemlokalen aanwezig was’ wil aantonen. Maar met een sfeer die door de advocaten van de verdediging doorgaans als feestelijk wordt gekenmerkt totdat de politie arriveerde, is een aanklacht van oproer of rebellie, waarbij volgens de Spaanse wet georganiseerd militair geweld moet zijn gebruikt met als doel de gevestigde orde omver te werpen, niet te onderbouwen. We zullen zien of het Spaans Hooggerechtshof daar ook zo over denkt. De laksheid van het OM, dat een jaar de tijd had om zich voor te bereiden op de belangrijkste rechtszaak in Spanje sinds decennia, lijkt er echter op te duiden dat ze het gevoel heeft de zaak reeds gewonnen te hebben.
Dezelfde video’s stuurde onderzoeksrechter Pablo Llarena op naar de rechtbank van Sleeswijk-Holstein om president Puigdemont uitgeleverd te krijgen. De Duitse rechtbank oordeelde toen dat Puigdemont geen geweld had gepleegd of daar aanzet voor had gegeven en wilde hem daarom niet uitleveren wegens oproer of rebellie.
De daaropvolgende dag was het de beurt van de verdediging om hun video’s te tonen. Afgezien van de beelden waar iemand een plastic stoel naar een ME-er gooit die vervolgens struikelt, zag de rest van Spanje voor het eerst wat de politie in de herfst van 2017 tegen haar eigen bevolking had uitgericht. De sterk gemanipuleerde en gepolitiseerde Spaanse pers heeft op de dag van het referendum en de dagen daarna amper de beelden van het politiegeweld aan de Spaanse bevolking getoond. Met de livestream video in de rechtszaal kon men daarom nu voor het eerst zien wat er werkelijk gebeurd is. Ook kan men in de rechtszaal er niet omheen dat de getuigenissen van de politie niet kloppen met de videobeelden. Iedereen herinnert zich nog wel de getuigenis van de politieofficier die beweerde dat het publiek altijd eerst het gerechtelijk bevel werd getoond en hen werd gevraagd om zich te verwijderen zodat de stembussen in beslag konden worden genomen. De video in de plaats Sant Iscle de Vallalta laat zien dat de ME met plexiglas schilden voor zich aan komen marcheren en de laatste meters hard rennen om het publiek, dat met hun handen omhoog staat, met hun schilden hardhandig omver te duwen. Er is niets te zien van het tonen van een gerechtelijk bevel of een waarschuwing vooraf.
Een andere video, gemaakt door een camera die een politie draagt, laat de opmerkingen horen die zij maken. De camera valt op een gegeven moment op de grond, maar blijft doorgaan met filmen. ‘Als we geen ribben gebroken hebben, dan scheelde het niet veel.’ Of: ‘We staken met de gummiknuppel er in alsof er geen volgende dag meer was.’ Een andere video laat de klap in het gezicht met een gummiknuppel zien die Alejandra Rayas kreeg zonder dat daar enige aanleiding voor was. De beelden van de politie in de bus vanuit een ander deel van Spanje op weg naar Catalonië zingend ‘A por ellos’ (‘Op tegen hen’, een strijdkreet uit de burgeroorlog) toont dat de politie weinig professioneel en proportioneel zou gaan optreden.
De video’s laten zien dat niet de Catalaanse bevolking gewelddadig was, maar de Spaanse politie, gesteund door de openbaar aanklager, de landsadvocaat en de volksaanklager VOX, de ultrarechts en fascistische partij die rechter Marchena ondanks de protesten van de verdediging in de rechtszaal toeliet als aanklagende partij. Op 15 Juni loopt het documentatie gedeelte van de rechtszittingen af en breekt het moment aan waarop de rechtbank het ‘Vist per a sentencia’ (De rechtbank heeft alles gezien om een oordeel te kunnen vellen) verklaart. De uitspraak wordt pas na de zomer verwacht. Al was het alleen maar om de schijn op te houden dat de veroordeling nog volledig geschreven moet worden, aldus advocaat van den Eynde.