(650 woorden)
Dat de situatie met de politieke gevangenen in Spanje met de dag meer onacceptabel wordt, blijkt ook uit de laatste ontwikkelingen met betrekking tot de Europese verkiezingen. Kan het Hooggerechtshof binnen Spanje de wetten naar wens verdraaien en zelfs de misdaad van wettelijke obstructie plegen om de gekozen Catalaanse leiders zonder omzien uit het Spaanse Congres van Afgevaardigden en uit de Senaat te verwijderen, op Europees niveau ligt dit allemaal iets moeilijker.
De Catalaanse president Carles Puigdemont en zijn minister Toni ComÃn, beiden in ballingschap in België, werden afgelopen Mei verkozen tot Europarlementariërs. In eerste instantie trachtte de Spaanse Centrale Kiescommissie hen te verbieden om zich verkiesbaar te stellen. Dit lukte de Kiescommissie echter niet. Puigdemont klaagde twee leden van deze commissie aan wegens belemmering van het recht, waarop de Kiescommissie hem nu bestraft met een boete wegens smaad. De commissie, die is samengesteld uit politici en rechters van het Hooggerechtshof, eist nu dat alle gekozen leden van het EU parlement trouw moeten zweren aan de Spaanse grondwet alvorens zij lid van het Europese parlement kunnen worden en vervolgens parlementaire onschendbaarheid genieten. Puigdemont moet daarvoor dus persoonlijk naar Madrid afreizen en zal bij aankomst worden gearresteerd wegens de aanklacht van rebellie die in Spanje tegen hem loopt. In Duitsland werd hij daarvoor vrijgesproken en is daarom geheel vrij mens in de rest van Europa.
Ook Oriol Junqueras stelde zich verkiesbaar voor de Europese verkiezingen. Hij zit echter sinds 4 November 2017 in voorlopige hechtenis omdat hij als vicepresident van de Generalitat op 1 Oktober van datzelfde jaar het referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid heeft georganiseerd. Ook Junqueras moet volgens de Kiescommissie trouw zweren aan de Spaanse grondwet. Maar in zijn geval verbied het Hooggerechtshof hem vrij te laten om aan deze, nieuw ingestelde, ‘plicht’ te kunnen voldoen. Het Hooggerechtshof argumenteert dat het maanden tevergeefs werk zou zijn geweest als Junqueras zich buiten de jurisdictie van de Spaanse justitie zou kunnen begeven en vind daarom dat hij zijn oordeel maar moet afwachten. Wordt hij vrijgesproken, dan kan hij alsnog lid van het EU parlement worden.
De rechtbank schendt het recht van veronderstelde onschuld, want Junqueras zit in voorlopige hechtenis, is nog niet veroordeeld en geniet daarom al zijn burgerrechten. Bovendien verandert het Hooggerechtshof van criterium, want Junqueras kon zich wel naar het Spaanse Congres begeven. Daarnaast gelden binnen de EU dezelfde juridische criteria, anders zou het geen Unie meer zijn. Het argument dat Junqueras zich volgens het Hooggerechtshof buiten de Spaanse jurisdictie zou begeven gaat dus niet op, maar geeft wel aan dat Spanje zichzelf reeds buiten de Europese Unie heeft geplaatst. Volgens de Europese verdragen moet het Hooggerechtshof het EU parlement toestemming vragen om hem gevangen te mogen houden zolang hij niet is veroordeeld. Wanneer het Hof zich daar niet aan houdt, schend zij opnieuw de politieke rechten van Junqueras, net zoals zij gedaan heeft bij de opheffing van zijn status als parlementariër van het Spaanse Congres. Het heeft er dus alle schijn van dat Junqueras niet als verdachte van een misdaad gevangen wordt gehouden, maar dat hij als politieke gijzelaar dient om de afscheiding van Catalonië tegen te houden.
Puigdemont heeft reeds een aanklacht ingediend bij het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. Junqueras zal met grote waarschijnlijkheid snel volgen*. Bij de opening van het Europese parlement op 2 Juli aanstaande moet het Europese Hof duidelijkheid geven of de politieke rechten van Puigdemont, ComÃn en Junqueras, samen met die van hun twee miljoen kiezers, wordt geschaad door de Spaanse Staat. Zou de Europese Unie toestaan dat één van haar lidstaten naar believe de samenstelling van het parlement kan wijzigen door politieke dissidenten uit te sluiten, dan zou dit precedent een vernietigend effect hebben op haar democratische geloofwaardigheid.
*Kort na het schrijven van dit artikel werd bekend gemaakt dat Junqueras een aanklacht bij het Europese Hof van Justitie heeft ingediend die met spoed zal moeten worden behandeld.